Ngā pūtake whakaero tekau
Akohia ngā mea matua ka whakakino pea i ngā mea i tō kohinga, me ngā mahi ka taea e koe hei tiaki i ērā.
Whiwhi i tētahi tārua ā-kiko o tēnei rārangi mahi
Koinei te putanga ā-ipurangi o te rārangi mahi Ngā pūtake whakaero tekau.
Tuku īmēra ki a mātou mēnā e hiahia ana koe ki tētahi tārua ā-kiko — preservation@dia.govt.nz
Ngā tōpana ōkiko
Hei mahi māku
Āraia, kitea, utua
Tuhia ngā aratohu tiaki
Kōwhiria ngā rauemi putunga pai
Tirohia kei te mau ngā paenga
Tūrama
E toru ngā momo tūrama: he hihi katikati, he tūrama, he hihi pōkākā. Ka whakahohorotia te kino haere e ngā tūrama, ko te hihi katikati te tūrama tino kino. Ki te hātea tētahi pepa i te tūrama, e kore ā muri e hokia.
Hei mahi māku
Āraia, kitea, utua
Whakapouakahia te kohinga
Kia iti noa te tūrama i te putunga kohinga
Whakairia he ārai
Pāmahana hē
He hononga i waenga i te pāmahana me te takawai. Ko ngā tini piki me ngā tini heke o te pāmahana te mea kino rawa atu.
Hei mahi māku
Āraia, kitea, utua
Kōwhiria tētahi wāhi pai nei te rere o te hau
Kōwhiria tētahi wāhi, e kore e whitia e te rā
Me whata ngā putunga kohinga ki ngā pakitara whakaroto o te rūma, kaua ki ngā pakitara whakawaho o te rūma
Takawai hāngai hē
He hononga i waenga i te takawai me te pāmahana. Ko ngā tini piki me ngā tini heke o te takawai te mea kino rawa atu. Pēnā he takawai tiketike, ka matomato te tupu a te hekaheka, he karanga ngāngara, he karanga kīore tērā.
Hei mahi māku
Āraia, kitea, utua
Kōwhiria tētahi wāhi pai nei te rere o te hau
Kia whata te kohinga ki runga ake i te papa
Aromatawaitia te takawai
Ngā kīrehe orotā
Ki ngā kīrehe orotā he tino pai ngā wāhi kāore i te āta rāwekeweketia, he mahana, he pōuri, he nui te kai -- pēnā i ō putunga kohinga. Me rite koe ki te kīrehe orotā, whakaritea ngā rore ki ngā kokonga pōuri, ki te tahatika o ngā pakitara, ki muri o ngā paenga.
Hei mahi māku
Araia, Kitea, Utua
Tīkina atu ngā mea ehara i te kohinga mai i te putunga kohinga
Tahitahia ngā wāhi kōhinga
Whakaritea ngā rore kīrehe ki ngā wāhi kōhinga
Wai
He take hauora, haumaru i te tuatahi -- pēnā he waipuke, he wai kua papī mai i ngā paipa wai, he kino katoa ērā wai.
Hei mahi māku
Āraia, kitea, utua
Kia whata te kohinga ki runga ake i te papa
Kaua e pupuri pouaka ki te wāhi o ngā ngongo wai
Kia rite ngā taputapu whakatika wai, kei papī te wai, kei waipuketia rānei
Ahi
Whakaritea ngā kaupapa here me ngā tikanga ārai ahi e noho haumaru ai te tangata me ngā kohinga. Kia auau te whakangungu i ēnei tikanga ārai ahi me te aromatawai i ngā matepā. He mea nui tēnei.
Hei mahi māku
Araia, Kitea, Utua
Whakairia ngā pūoho auahi ki ngā wāhi kohinga
Whakapā atu ki ngā Pou Takawaenga Māori ki 0800 MAHUIKA mō ngā tohutohu haumaru ahi
Whakaritea tētahi mahere aituā, ā, me whai wāhi atu ngā tukanga ārai ahi me te whakangungu kaimahi
Whakangongo Tiaki
Ki te kore e āta hopu, ki te kore e whai tikanga ka hē, ka raru, ka ngaro ētahi wāhi o te kohinga.
Hei mahi māku
Āraia, kitea, utua
Kia whakapaipaitia te wāhi mahi
Whakaritea ngā tohutohu e mārama ai te pupuri i ngā kōrero mō te kohinga
Kia auau te whakataurite i tētahi tauira wāhi o te putunga ki te rārangi kohinga
Ngā parakino
Ko te mate o te rākau māori he tuku VOC (Volatile Organic Compounds) he whakahohoro i te whakaero o ngā kohinga.
Hei mahi māku
Āraia, kitea, utua
Ko te putunga kohinga tētahi wāhi pai nei te rere o te hau, iti noa te awatea, me te noho ōrite o te mahana me te takawai
Kaua e whakamahi paenga rākau māori mō te putunga kohinga
Kia riterite te putuputu i te kohinga ki ngā pouaka me ngā kōpaki waikawa kore
Ngā whānako me ngā kaiauru
He mea āta whakarite, he mea poka noa rānei whānako. Ki te āta tohua ngā kohinga ka taea noatia e te whānako. Koia hei tohutohu i ngā tikanga āhei i te tangata ki te kohinga -- arā, ko te tukanga whakaae, ko ngā rēhita kuhu, me te whai karu anō hei tūtei?
Hei mahi māku
Āraia, kitea, utua
Kua whai raka ngā wini, te rūma, te whare o tō putunga kohinga.
Whakaritea he tikanga mō te hunga e āhei ana te kuhu ki te putunga kohinga
Whakaritea he tikanga mō te hunga e āhei ana te whāwhā i ngā kohinga
Ētahi atu rauemi mō ngā pūtake whakaero
Agents of deterioration --- Canadian Conservation Institute
Managing risks: What are the agents of deterioration --- Trinity College Dublin Library
Whakapā mai ki te National Preservation Office
Ka taea e mātou te āwhina i a koe ki te tiaki i āu ake kohinga, ahakoa e puritia ana ki tō kāinga, ki tētahi marae rānei, ki te whare pukapuka, ki te whare taonga, ki te pūranga rānei.
National Preservation Office
National Library of New Zealand
PO Box 12349
Wellington 6144
Email — preservation@dia.govt.nz
Feature image at top of page: Detail of photo of Birkenhead School, primer 1, 1925 by William Hay-MacKenzie. Ref: 1/2-237886-G. Alexander Turnbull Library.