A damaged photograph of a group of children.

Ngā pūtake whakaero tekau

Akohia ngā mea matua ka whakakino pea i ngā mea i tō kohinga, me ngā mahi ka taea e koe hei tiaki i ērā.

Whiwhi i tētahi tārua ā-kiko o tēnei rārangi mahi

Koinei te putanga ā-ipurangi o te rārangi mahi Ngā pūtake whakaero tekau.

Tuku īmēra ki a mātou mēnā e hiahia ana koe ki tētahi tārua ā-kiko — preservation@dia.govt.nz


Ngā tōpana ōkiko

Hei mahi māku

Āraia, kitea, utua

  • Tuhia ngā aratohu tiaki

  • Kōwhiria ngā rauemi putunga pai

  • Tirohia kei te mau ngā paenga

Tūrama

E toru ngā momo tūrama: he hihi katikati, he tūrama, he hihi pōkākā. Ka whakahohorotia te kino haere e ngā tūrama, ko te hihi katikati te tūrama tino kino. Ki te hātea tētahi pepa i te tūrama, e kore ā muri e hokia.

Hei mahi māku

Āraia, kitea, utua

  • Whakapouakahia te kohinga

  • Kia iti noa te tūrama i te putunga kohinga

  • Whakairia he ārai


Pāmahana hē

He hononga i waenga i te pāmahana me te takawai. Ko ngā tini piki me ngā tini heke o te pāmahana te mea kino rawa atu.

Hei mahi māku

Āraia, kitea, utua

  • Kōwhiria tētahi wāhi pai nei te rere o te hau

  • Kōwhiria tētahi wāhi, e kore e whitia e te rā

  • Me whata ngā putunga kohinga ki ngā pakitara whakaroto o te rūma, kaua ki ngā pakitara whakawaho o te rūma

Takawai hāngai hē

He hononga i waenga i te takawai me te pāmahana. Ko ngā tini piki me ngā tini heke o te takawai te mea kino rawa atu. Pēnā he takawai tiketike, ka matomato te tupu a te hekaheka, he karanga ngāngara, he karanga kīore tērā.

Hei mahi māku

Āraia, kitea, utua

  • Kōwhiria tētahi wāhi pai nei te rere o te hau

  • Kia whata te kohinga ki runga ake i te papa

  • Aromatawaitia te takawai

Ngā kīrehe orotā

Ki ngā kīrehe orotā he tino pai ngā wāhi kāore i te āta rāwekeweketia, he mahana, he pōuri, he nui te kai -- pēnā i ō putunga kohinga. Me rite koe ki te kīrehe orotā, whakaritea ngā rore ki ngā kokonga pōuri, ki te tahatika o ngā pakitara, ki muri o ngā paenga.

Hei mahi māku

Araia, Kitea, Utua

  • Tīkina atu ngā mea ehara i te kohinga mai i te putunga kohinga

  • Tahitahia ngā wāhi kōhinga

  • Whakaritea ngā rore kīrehe ki ngā wāhi kōhinga

Wai

He take hauora, haumaru i te tuatahi -- pēnā he waipuke, he wai kua papī mai i ngā paipa wai, he kino katoa ērā wai.

Hei mahi māku

Āraia, kitea, utua

  • Kia whata te kohinga ki runga ake i te papa

  • Kaua e pupuri pouaka ki te wāhi o ngā ngongo wai

  • Kia rite ngā taputapu whakatika wai, kei papī te wai, kei waipuketia rānei

Ahi

Whakaritea ngā kaupapa here me ngā tikanga ārai ahi e noho haumaru ai te tangata me ngā kohinga. Kia auau te whakangungu i ēnei tikanga ārai ahi me te aromatawai i ngā matepā. He mea nui tēnei.

Hei mahi māku

Araia, Kitea, Utua

  • Whakairia ngā pūoho auahi ki ngā wāhi kohinga

  • Whakapā atu ki ngā Pou Takawaenga Māori ki 0800 MAHUIKA mō ngā tohutohu haumaru ahi

  • Whakaritea tētahi mahere aituā, ā, me whai wāhi atu ngā tukanga ārai ahi me te whakangungu kaimahi

Whakangongo Tiaki

Ki te kore e āta hopu, ki te kore e whai tikanga ka hē, ka raru, ka ngaro ētahi wāhi o te kohinga.

Hei mahi māku

Āraia, kitea, utua

  • Kia whakapaipaitia te wāhi mahi

  • Whakaritea ngā tohutohu e mārama ai te pupuri i ngā kōrero mō te kohinga

  • Kia auau te whakataurite i tētahi tauira wāhi o te putunga ki te rārangi kohinga

Ngā parakino

Ko te mate o te rākau māori he tuku VOC (Volatile Organic Compounds) he whakahohoro i te whakaero o ngā kohinga.

Hei mahi māku

Āraia, kitea, utua

  • Ko te putunga kohinga tētahi wāhi pai nei te rere o te hau, iti noa te awatea, me te noho ōrite o te mahana me te takawai

  • Kaua e whakamahi paenga rākau māori mō te putunga kohinga

  • Kia riterite te putuputu i te kohinga ki ngā pouaka me ngā kōpaki waikawa kore

Ngā whānako me ngā kaiauru

He mea āta whakarite, he mea poka noa rānei whānako. Ki te āta tohua ngā kohinga ka taea noatia e te whānako. Koia hei tohutohu i ngā tikanga āhei i te tangata ki te kohinga -- arā, ko te tukanga whakaae, ko ngā rēhita kuhu, me te whai karu anō hei tūtei?

Hei mahi māku

Āraia, kitea, utua

  • Kua whai raka ngā wini, te rūma, te whare o tō putunga kohinga.

  • Whakaritea he tikanga mō te hunga e āhei ana te kuhu ki te putunga kohinga

  • Whakaritea he tikanga mō te hunga e āhei ana te whāwhā i ngā kohinga

Ētahi atu rauemi mō ngā pūtake whakaero

Agents of deterioration --- Canadian Conservation Institute

Managing risks: What are the agents of deterioration --- Trinity College Dublin Library

Whakapā mai ki te National Preservation Office

Ka taea e mātou te āwhina i a koe ki te tiaki i āu ake kohinga, ahakoa e puritia ana ki tō kāinga, ki tētahi marae rānei, ki te whare pukapuka, ki te whare taonga, ki te pūranga rānei.

National Preservation Office
National Library of New Zealand
PO Box 12349
Wellington 6144
Email — preservation@dia.govt.nz

Class photograph that has been damaged over time.

Birkenhead School, primer 1, 1925 by William Hay-MacKenzie. Ref: 1/2-237886-G. Alexander Turnbull Library.


Feature image at top of page: Detail of photo of Birkenhead School, primer 1, 1925 by William Hay-MacKenzie. Ref: 1/2-237886-G. Alexander Turnbull Library.